Op zoek naar (niet zo mooie) roots

Naar het eiland van Kunta Kinteh (4 januari 2014)

Om kwart voor zes gaat de wekker. Het is nog donker. We gaan samen met Nikita en Lauwrens op excursie op zoek naar de historische plaatsen waar het boek en tv serie Roots (het verhaal van de slavernijhandel van Noord West Afrika met hoofdpersoon Kuntahn Kinteh) zich afspeelde. We gaan met chauffeur en gids Mafaal. (Een supergids die je zeker moet bellen als je iets onderneemt in Gambia-Mafaal Saidy tel. 220-7029636).Boterhammen hebben we al de vorige dag klaar gemaakt bij het ontbijt, maar wat zullen ze smaken. We rijden naar de hoofdstad, Banjul, een havenplaats en verschrikkelijk vies, vuil en armoede. De auto laten we achter. We stappen op de ferry naar Barra aan de overkant van de rivier The Gambia in het noorden. Wanneer de ferry komt of er is, weet je nooit. Hij vaart van zeven uur ’s morgens, als het licht wordt tot zeven uur ‘s avonds als het weer donker is. Deze keer moet hij vanaf de overkant komen. We wachten ander half uur, maar de tijd gaat vlug, want er is van alles te zien: natuurlijk mooi aangeklede moeders met een kindje op haar rug in een draagdoek, baby’s die de borst krijgen, natuurlijk hustlers, die ook hier weer van alles proberen te verkopen, veel vrachtwagens, veel mensen in allerlei kleuren en geuren. Wij mogen buiten wachten op een soort parkeerplaats samen met de auto’s. Er zijn ook mensen die moeten wachten achter een soort tralies.
De oude ferryboot komt er aan. Er moet eerst een auto op de brug rijden om deze omlaag te krijgen en dan weer achter uit eraf. We verbazen ons. De boot stroomt leeg. Ja, dat kun je echt zeggen, want hoeveel mensen zitten er op??????? Daarna de auto’s er af en weer veel mensen. Dan mogen wij er op. We staan vooraan, zodat we een goed plekje kunnen bemachtigen. We moeten de gids volgen met onze rugzakken op ons buik tegen de zakkenrollers. Spannend, zo’n klim twee trappen op. We zitten op het bovendek aan de voorkant van de boot. Een mooi, prachtig schouwspel speelt onder en boven ons af. Steekkarren volgeladen met b.v. balen gedroogde vis, sinasappels enz. worden weer leeg gehaald en alles wordt aan boord gelegd. Wat er nog lag van de andere vaartocht wordt weer opgeladen op de steekkarren en van de boot gehaald. Nu komen de auto’s er op. Spiegels worden in geklapt om zo veel mogelijk auto’s er op te kunnen rijden. We denken dat nu de boot vol is: overal staan, slapen, hangen mensen. Maar nee, als allerlaatste worden ‘de tralies’ geopend. Henk zei: ‘Het leek wel een marathon’. Ook die mensen kunnen er nog bij!!!! De tocht duurt twee uur!!!!! Over een stuk van drie kilometer!!!!!
Als bijna laatsten verlaten we de boot. De gids doet dit goed. We worden weer veel aangesproken: ‘Sweets, pencils, money, bottle?’. We geven niets, want waar moet je beginnen? Er is geen beginnen aan, er zijn zoveel arme mensen.
We stappen in een open landrover. Leuk, we gaan verder op weg. We stoppen onderweg bij een schooltje, want de meiden moeten naar de w.c: een gat in de grond met een muurtje er rond, waar je zelf een deur van golfplaat op kan tillen en er voor zetten. Niet te veel rond je kijken en niet te veel ruiken. We rijden over onverharde rode weg verder de echte wildernis in: palmbomen, af en toe water, mangrove, prachtig. Dit is Afrika.. We komen steeds minder mensen tegen. Bij kleine dorpjes zien we kinderen, die hout sprokkelen om te koken, water halen op hun hoofd bij de waterput, runderen hoeden. Kinderen hollen achter de auto aan in de hoop iets te krijgen.
Na een tocht van een uur komen we in Jufureh. We bekijken de roots van Afrika, de slavernij en slavenhandel. In het slavernijmuseum lezen en horen we over de geschiedenis van Gambia. Altijd interessant en indrukwekkend. En niet zo mooi voor de landen als Portugal, Engeland, Frankrijk en Nederland. We vinden Middelburg en Amsterdam (die goed oude VOC steden) terug op centra voor de handel in slaven. De slaven uit noord-west Afrika werden verscheept naar de Verneigde Staten vanuit Dakar in Senegal en deze plaats, Fort James op het eiland in de rivier The Gambia.
Op naar het kleine eiland, wat bedreigd wordt door erosie. Er is nog een klein gedeelte over van het fort waar de gevangen slaven verzameld werden en van daar uit vervoerd werden naar Amerika. We stappen in een houten boot en varen naar het eiland. We kijken er rond en krijgen uitleg van de gids. Als we terug varen, moeten we een boot slepen. Dit gaat altijd gepaard met heel erg veel stemverheffing door iedereen, wat een tumult. Tijdens de vaartocht wordt er yambee gespeeld, gezongen en geklapt. Altijd een gevoel van saamhorigheid en verbondenheid. Goed om te horen dat het Prins Claus fonds meebetaald aan de instandhouding van dit werelderfgoed van de Unesco, zodat we als Hollanders nooit vergeten wat onze rol in de historie is.

De terugreis gaat over dezelfde weg. Om half vier komen we aan in Barra, waar we weer een boot moeten zien te vinden die ons terug kan brengen. De ferry is geen optie, want die is al bijna aan de overkant en is niet meer terug voor donker. We nemen een houten boot. Deze ligt in het water en dus niet aan een aanlegsteiger. Op het strand staan weer veel mannen, die je allemaal willen helpen in de boot te zetten. De gids regelt het voor ons. We snappen nu dat je als toerist in Gambia niet alleen op pad kan gaan. Eén van die mannen stopt zijn hoofd tussen je benen en van uit stand tilt hij je zo op zijn nek!!!! Je moet het eens proberen. Hoe sterk moeten ze zijn. En ja: hup, daar zat ik boven op de nek van zo’n zwarte man. Benen rond z’n rug en daar ging ik. Het ging nog goed ook. Ook Henk ging natuurlijk op de nek van zo’n kleinere man. Veel lol natuurlijk en hup daar klim je in/op de boot. Je wordt gezegd waar je moet zitten en schuift wat aan, maar er kan er altijd nog wel één bij en nog één en nog één……. Boordevol dus, een soort bootvluchtelingenboot. Tien blanken en 200 zwarte mensen. Zwemvesten werden uitgedeeld, want de meesten kunnen niet zwemmen en zoals onze gids zegt: ‘Ik zink als een zware zwarte steen (black Stone) uit Senegal’. Zoals zij te keer kunnen gaan b.v. ook bij het instappen n de boot, zo stil zijn ze op zee. Wat zijn ze bang.
Na een half uur, ja, wat anders dan twee uur met de ferry, moeten we weer van boord. Iedereen staat te dringen. Waarvoor? Je moet toch één voor één aan strand gebracht worden. Wij wachten het af op advies van de gids. Weer kruipen we op de nek van een man en hij zet je keurig al zakkend door zijn knieën neer op het zand. En natuurlijk betalen wat je hart je ingeeft. Voor alles en iedereen kun je iets geven. Door achterafstraatjes in de vuiligheid van de haven zoeken we de auto weer op en worden bij het hotel afgezet.
Wat zijn we moe van alle indrukken, wat zijn we vies van alle stof. Wat een belevenis, wat een dag. Eentje om nooit te vergeten. Met een biertje op het terras spoelen we het stof van ons af en praten samen lekker na.

Zondag 5 januari 2014
Een stranddag om uit te rusten van de dag van gisteren. Stukje schrijven, bedje zoeken op strand, internet traceren en een laatste keer lekker eten zoeken. En jammer maar helaas….Morgen terug vliegen naar huis.